De nacht heeft de gave van de uitvergroting. Alles lijkt intenser en zwaarder in het domein van wat verborgen is en moet blijven. De nacht is een wereld apart waarin iedereen rust –  behalve dieren, inbrekers en kunstenaars. 

Ook de verbeelding slaapt nooit. Niet zo vreemd dat kunstenaars zich laten inspireren door dit duistere deel van het etmaal. De nacht is vaak de tijd waarin ze werken, levert afzondering of het mysterie dat inspireert. 

De nacht is ook een onmetelijk breed thema voor een tentoonstelling waaraan menig groot museum zich niet graag de vingers brandt. De Warande in Turnhout durfde het aan. In de expositie DE NACHT is werk te zien van 33 internationale kunstenaars, onder wie onbekende jongere maar ook gerenommeerde, zoals Francisco Goya, Danny Devos en Thomas Ruff.

George Shiras (1859-1942), Amerikaans Republikeins politicus en advocaat, valt buiten deze categorieën. ‘Grandmaster Flash’ noemde National Geographic deze vader van de natuurfotografie; voor het fotograferen van dieren gebruikte Shiras flitslicht met cameravallen in een inventief systeem van petroleumlampen, draadjes en zelfontspanners. 

De foto’s zijn spookachtig prachtig. Shiras vangt dieren, als aan de grond genageld en recht in de lens kijkend, in de hen omringende duisternis. Onbedoeld loopt hij ermee vooruit op wat we honderd jaar later beschouwen als kunstzinnige poëtische foto’s met een vervreemdend element. 

De kracht van DE NACHT zit ‘m in de keuzes van de curatoren Annelies Nagels en Glenn Geerinck, die alle aspecten van het thema aan bod laten komen. Van extreme verlatenheid tot de hectiek van het uitgaansleven, van authentieke natuur tot de kunstmatigheid van het licht. 

Zo werd Laetitia Molenaar geïnspireerd door het werk van Edward Hopper, de Amerikaande schilder die isolement wist te vangen door te spelen met licht, juist in de duisternis. Molenaar maakt en fotografeert maquettes van ruimtes in Hoppers schilderijen, fotografeert modellen en voegt ze samen in één beeld. Ook zij focust zich op het licht, dat de donkerte van de nacht accentueert.

Dat hebben ze goed gezien in De Warande: de beste thematentoonstellingen zoomen in én vergroten uit door contrast. In Turnhout is de nacht nog duisterder dan ie al is. Of, zoals me ter plekke ontglipte maar wat beter verborgen had kunnen blijven: klasse heavy shit, zeg! 

De Nacht. Van 1/7 t/m 13/12 in De Warande in Turnhout. 

Virtueel te bezoeken via warande.be