Hij maakt kunst door zijn lichaam extreem op de proef te stellen, zij verzamelt sexbladen om er feministische beelden van te maken. Performanceartiest Danny Devos en multimediakunstenares Anne-Mie van Kerckhoven zijn al ruim dertig jaar een van de meest bijzondere koppels uit de Vlaamse kunstscene. 'Kunst is voor ons een zaak van onweerstaanbare drang.'

 'Zie je dat houten kistje daar?' Danny Devos wijst naar een object in Picnic at Hanssenspark, zijn multimediale installatie in de Bond in Brugge. 'Het heet 'Vierkante Hond'. Ik had dat gemaakt voor een expositie waar we allebei waren uitgenodigd om een hond te maken. Ik heb een hondje gemaakt zonder hoofd, omdat ik niets kon verzinnen. Zij kwam met een hondje dat alleen uit een hoofd bestond. Dus hebben we die twee dan maar bij elkaar gebracht (lacht).'

Anne-Mie, dat is zijn vrouw, de kunstenares Anne-Mie van Kerckhoven. Al ruim dertig jaar zijn ze een paar. Hun oeuvre is totaal verschillend en toch verwant, geïnspireerd door punk en new wave, geworteld in de Antwerpse undergroundscene. Van Kerckhoven bewerkt onder meer massamediabeelden uit seksbladen die laten zien hoe vrouwen tot lustobject worden gedegradeerd, Devos is vooral bekend voor zijn radicale performances waarin hij zijn uithoudingsvermogen en pijngrens verlegt.

En nu is er zijn eerste grote installatie, waar man en vrouw samen door wandelen. Devos wat wankel, want door een fietsongeluk is de kunstenaar tijdelijk slecht te been. En dat is een klein drama voor een man die 'body art' bedrijft. 'Mijn lichaam is mijn materiaal', zegt hij. 'Ik moet er 100 procent op kunnen vertrouwen om in alle artistieke vrijheid te kunnen werken.'

Devos heeft in 'Picnic at Hanssenspark' het grondplan van het gelijknamige park in zijn geboortestad Vilvoorde op schaal nagemaakt. 'Hanssenspark is een romantisch park van eind negentiende eeuw, met een artificiële helling en ruïne', vertelt hij. 'Het is een fake romantische omgeving.'

Net die bucolische illusie bouwt Devos op zijn eigen manier in Brugge na, met gras, bloemzaden, planten, zo'n tweeduizend bloembollen en recuperatiemateriaal. Gladiolen stellen treurwilgen voor. Een hangbrug is gemaakt van oude stoelen. 'Ik blijf een performancekunstenaar', zegt hij. 'Als ik een installatie maak, streef ik nog naar een fysieke interactie met de toeschouwer. Bezoekers moeten het werk zelf verkennen en vinden een installatie die voortdurend in beweging is.'

Je bent begonnen door werk over misdaad te maken en te corresponderen met seriemoordenaars. Doe je dat nog zo intensief?

Danny Devos (DDV): 'Minder. Die correspondentie is gestopt. Ook portretten van moordenaars maak ik niet meer. Maar misdaad speelt nog altijd een rol in mijn werk. In dit werk probeer ik een sfeer bij zonsondergang op te roepen. Het is een idyllisch park, maar tegelijk ook gevaarlijk.'

Anne-Mie, wat vind jij van zijn installatie?

Anne-Mie van Kerckhoven (AMVK): 'Het overweldigt me een beetje. Het ruikt hier zo gezond, anders dan die verschrikkelijke lucht in Antwerpen waar we wonen. Inhoudelijk en vormelijk klopt het. Ik ben blij dat Danny's werk niet alleen meer over moorden en misdaad gaat. Die focus op al het negatieve in onze maatschappij polariseert op de duur. In dit werk is er goede balans tussen cultuur en natuur. Weinig mensen weten dat, maar Danny heeft onwaarschijnlijk groene vingers. Toen ik hem leerde kennen, begin jaren tachtig, maakte hij ook al werk met zand en planten.'

Vinden jullie het belangrijk om elkaars werk goed te vinden?

DDV en AMVK: (in koor) 'Zeker.'

AMVK: '(tot Danny) Ik herinner me dat je ooit in Nederland 200 bokalen koeienogen op sterk water had tentoongesteld voor een werk over de hel. De sfeer van die installatie was zo uitgesproken negatief dat het ondraaglijk werd.

Vind jij alles even sterk wat Anne-Mie maakt?

DDV: 'In principe wel. Anne-Mie maakt schilderijen, computerprints, films, en daarnaast ook nog quasi dagelijks tekeningen. Uiteraard zit daar wel eens iets tussen dat mij niet meteen aanspreekt.'

Jullie werken ook samen.

AMVK: Soms vraagt Danny me wel om hem bij te staan bij een performance of om visuals te maken. En ook Club Moral, onze band, is een gezamenlijk project.'

DDV: 'Maar in principe houden we ons eigen oeuvre van elkaar gescheiden. We hebben ook elk apart onze werkplek in huis. Anne-Mie heeft daarbovenop nog een atelier buitenshuis. We weten allebei sowieso heel goed wat we willen.'

Is er soms concurrentie tussen jullie?

AMVK: 'Nee, wie de beste van ons twee is, interesseert ons niet. Kunst is geen koers. Wat ik wel vervelend vind, is dat curators soms denken dat ze tussen ons beiden moeten kiezen als ze een tentoonstelling samenstellen.'

DDV: 'Ik heb eerder het omgekeerde van jaloezie: als ik naar een groepsexpositie ga, dan denk ik soms: hoe kan dat nu dat Anne-Mie hiervoor niet geselecteerd is.'

AMVK: 'Danny is zonder twijfel de interessantste kunstenaar die ik ken. Anders zou ik niet zo lang bij hem blijven. In die 32 jaar samen hebben we natuurlijk moeilijke momenten gekend. Twee kunstenaars die samenleven, dat botst nu eenmaal.'

DDV: 'Maar daar hebben we ons intussen mee verzoend.'

De kunst heeft jullie nochtans samengebracht.

DDV: 'Klopt. Voor een performance in 1980 had ik mezelf zonder eten en drinken verstopt in het ICC (het Internationaal Cultureel Centrum in Antwerpen, de eerste officiële instelling voor actuele kunst in Vlaanderen, red), om aan te klagen dat je als performancekunstenaar zelden door een instelling vergoed wordt. Ik had honderd uitnodigingen naar vrienden en kennissen verstuurd met de vraag om mij te komen zoeken. Maar door een staking van de post had niemand die gekregen. Ria Pacquée, een bevriende kunstenares, wist wat ik van plan was en begon te panikeren omdat ze al drie dagen lang niets meer van mij gehoord had. Na vier dagen wilde ze me komen zoeken, maar door een staking van het personeel was het ICC gesloten. Daardoor is ze bij Annie Gentils, toen curator van het ICC en nu mijn galeriste, terechtgekomen.

AMVK: 'Annie woonde op dat moment even bij mij. Ik kende Danny niet, maar we zijn hem samen gaan zoeken. Ik vermoedde dat hij wel eens in de kelder zou kunnen zitten. Ik riep zijn naam, en hij zei: 'Ja!' Drie weken later waren we een koppel.'

Slachtofferrol

Waar ben jij op dit moment mee bezig, Anne-Mie?

AMVK: 'In augustus stel ik een serie van twaalf werken voor in Zeno X Gallery in Antwerpen. Mijn inspiratiebron is de dertiende-eeuwse mystica Margareta Porete, ik vertrek ook opnieuw van beelden van softpornoblaadjes uit de jaren vijftig. Ik wil mysticisme confronteren met dataverwerkingsmachines.'

Je bent altijd al gefascineerd door artificiële intelligentie. Hoe zie je dat verband met mysticisme?

AMVK: 'Mystiek en filosofie zie ik ook als decoderingsmechanismen, maar dan van het leven. Wat mij uiteindelijk interesseert, is wat de mens tot mens maakt. En daarin raken mijn werk en dat van Danny elkaar natuurlijk wel. Bij mij gaat het om beelden van het lichaam, bij Danny om handelingen. Maar ons oeuvre is bij allebei donker. We vinden elkaar net in onze donkerste kant.'

Word je nog boos over de positie van de vrouwelijke kunstenaar in de hedendaagse kunst?

AMVK: 'Minder vaak dan vroeger, toen vrouwelijke kunstenaars systematisch gediscrimineerd werden. Er zijn altijd al goede kunstenaressen geweest, alleen hangt het af van de curatoren en de blik die hen werd aangeleerd. Intussen is er positieve evolutie. Bij Wiels bv. worden evenveel werken van vrouwen als mannen tentoongesteld.'

Danny, hoe is het voor jou om als man samen te leven met een vrouw die sexbeelden verzamelt?

(AMVK proest het uit)

DDV: (onverstoorbaar) 'Ik maak daar een abstractie van, omdat ik die sexboekjes zie als werkmateriaal. Net zoals ik honderden boeken over seriemoordenaars en FBI-profilers heb, heeft zij nu eenmaal een collectie sexbladen. Geen van beiden associëren we die verzamelingen met ontspanning. Het is ons werk. We zijn allebei dwangmatig bezig met kunst.'

Danny liet zich ooit willoos in elkaar slaan door een zwaargewicht bokser. Hij liet zijn rug met blauwe verf bewerken om die dan met schuurpapier te laten verwijderen. Tijdens een andere performance hield hij een scheermesje zo lang mogelijk tussen zijn mond en de muur geklemd.

Anne-Mie, heb je nooit de neiging om je man tegen zichzelf te beschermen?

AMVK: 'Nee. Het feit dat hij zichzelf als man in een artificiële slachtofferrol steekt, vind ik eigenlijk zelfs. (denkt na) gerechtvaardigd. Wat Danny doet, is een plaatsvervangend zuiveringsritueel voor een wereld waarin veel onrecht is. Tijdens zo'n performance komt bovendien zoveel creativiteit vrij dat het aanstekelijk werkt. Ik zou het geen feest noemen, maar ik krijg er energie en inspiratie door.'

'De meeste performances deed Danny vroeger ook naakt. Zijn lichaam is dan niet meer zijn lichaam, het lijkt wel licht te geven. Het lijkt alsof hij het gewone menszijn overstijgt.

DDV: 'Ik zie het extreme niet in mijn performance dat anderen daar misschien wel in zien: het is voor mij net hetzelfde als een muzikant die een plaat maakt of een schilder die een schilderij maakt. Het is me ook niet te doen om het feit dat ik dat durf of de pijn verbijt, het gaat me louter om de handeling en het beeld. Ik zoek natuurlijk wel gevaarsituaties op, maar ik neem alleen berekende risico's. In mijn hoofd heb ik de performance immers duizend keer gedaan voor ik ze uitvoer.'

Oefen je soms ook?

DDV: 'Nee, want dan is de fysieke ervaring niet meer interessant. (denkt na) Er is één uitzondering. Ik heb ooit een performance gedaan, geïnspireerd door de marteling van de heilige Erasmus, wiens darmen door een katrol uit zijn buik werden getrokken. Ik slikte een touw door dat vastgebonden was aan een deur. De bezoekers die buiten wilden moesten de deur opentrekken en trokken zodoende het touw weer uit mijn keel.'

'De keuze van dat touw bleek een aartsmoeilijke zoektocht. Een dik touw was onmogelijk om in te slikken, dun garen was visueel niet interessant. En dus heb ik een namiddag lang geprobeerd om een stuk vlaskoord door te slikken. Het lukte voor geen meter. Uiteindelijk slaagde ik erin wel in, want je ligt daar uiteindelijk volledig gefocust op één ding: dat touw inslikken.'

Is het kunstenaarschap voor jou een vorm van martelaarschap?

DDV: 'Het is in ieder geval dikwijls meer een vloek dan een zegen, omdat je het nooit kunt loslaten. Je moét dat werk maken. Dat wil dus ook zeggen dat je offers moet brengen.'

Wat is de grootste opoffering die jullie voor de kunst hebben gebracht?

DDV: 'Een gewoon gezinsleven met kinderen hebben we niet. Ook op vakantie gaan doen we heel weinig. Kunst is voor ons een zaak van onweerstaanbare dwang. Daardoor kunnen we ons moeilijk ontspannen.'

AMVK: '(zuchtend) Hoe doe je dat je op vakantie gaan? We zouden het niet weten.'

DDV: 'En als we dan al eens op een zondagnamiddag gaan wandelen in 't Rivierenhof, dan zien we toch weer iets interessants om te tekenen of foto's van te maken. En zo zijn we natuurlijk weer aan het werk (glimlacht).'

'Picnic at Hanssenspark' van Danny Devos loopt nog tot 29 juni in De Bond in Brugge.

Vanaf 31 augustus loopt een solotentoonstelling van Anne-Mie Van Kerckhoven in Zeno X Gallery in Antwerpen.

BIO

Danny Devos

1959 Geboren in Vilvoorde

Jaren 1980 en 1990 Manifesteert zich op de punkscene met de band Club Moral en doet van zich spreken met performances en installaties over misdaad en geweld. In het project 'Daders van Dodingen' brengt hij portretten bijeen van Belgische moordenaars. Correspondeert met seriemoordenaars in België (onder meer Freddy Horion) en de VS

1996 Brengt in de Rode Poort van het Smak in Gent een opgemerkte performance over Marc Dutroux

1998-2004 Zet zich in voor het NICC, de belangenvereniging van Belgische beeldende kunstenaars, waarvan hij voorzitter wordt

2005 Vertrekt naar China, waar hij de 'Art farm' van Wim Delvoye superviseert, waar diens varkens getatoeëerd worden

Vanaf 2010 Werkt voor het modelbouwatelier van de afdeling Architectuur, Universiteit Antwerpen

BIO

Anne-Mie van Kerckhoven

1951 Geboren in Antwerpen

Jaren 1970 Begint schilderijen en tekeningen van vrouwen te maken met felgekleurde vlakken

1978 Maakt haar eerste computeranimatie

1981 Richt samen met haar man Danny Devos de kunstclub en noiseband Club Moral op

1982 Sluit zich aan bij Zeno X Gallery in Antwerpen, waar ze geregeld exposeert

Jaren 1990 Ontwikkelt het feministisch getinte project HeadNurse, waarbij ze gebruik maakt van internet, video, fotografie en beeldmanipulatie. Maakt ook een reeks interieurs waarin tegenstellingen tussen man en vrouw, private en publieke ruimte aan bod komen

Jaren 2000 Ontwerpt affiches voor het Toneelhuis en maakt werk over de middeleeuwse mystica Margareta Porete, met wie ze zich verwant voelt

2011 Toont acht grote digitale landschappen in het Mas. Exposeert bij de Renaissance Society in Chicago