Na een verkenning van de Ekerse Putten (Rond de Put, 2012) en een bezetting van een industriële site (Op de Vloer, 2013) zoekt de derde (en laatste) editie van Antwerpse Avant-garde ten Noorden van het Zuid het hogerop. Van de Sokkel vindt namelijk plaats in een voormalig adelijk domein. Het Hof De Bist (of Hof van Guyot) is een strak neo-classistisch kasteel met een hoeve in een grillige 19de eeuwse landschapstuin. De oudst traceerbare bewoner is de Ekerse burgemeester jonker Emiel Eduard Guyot (1814-1900) die het kasteel in zijn huidige vorm liet bouwen. In 1920 werd het landgoed voor een ronde 475.000 BEF gekocht door een diamantair, wiens nazaat Elisa Rombouts de laatste eigenares en bewoonster was. Volledig in tune met de tijdsgeest kocht het gemeentebestuur van Ekeren het domein in 1968 om er een publiek park en recreatiecentrum van te maken. Enkele jaren later werd het kasteel binnenin ‘gemoderniseerd’ en opengesteld als ‘Kunstcentrum Hof De Bist’. Een monumentaal liggend vrouwelijk naakt in aluminium, De Grote Zee (1971) van de Antwerpse beeldhouwer Jozef J. Peters (1927-1983) vleidde zich sensueel maar demonstratief rechtstreeks neer op het gras. Hier zou de kunst een plaats krijgen. Tussen 1972 en 2012 vonden er in het centrum elk jaar een tiental tentoonstellingen plaats met werk van voornamelijk Antwerpse schilders, aquarellisten, beeldhouwers, grafiekers en keramisten. Daarnaast waren er ook groepstentoonstellingen in het park zelf. Momenteel staan er enkele ontheemde sculpturen van het Middelheimmuseum verspreid opgesteld.

Het verhaal van Hof De Bist, waar vanaf dit jaar Cultuurcentrum Ekeren gehuisvest is, doet overigens denken aan dat van het Middelheim, dat begin jaren vijftig de deuren opende in een ‘hof van plaisantie’ waarvan de geschiedenis teruggaat tot de 16de eeuw. Deze transformatie van een afgeschermd aristocratisch landgoed tot een laagdrempelig publiek domein, waarin kunst en natuur in een verrijkende dialoog treden, is kenmerkend voor de grote hoop die men in de tweede helft van de vorige eeuw stelde in de democratisering van zowel kunst als natuur. Beide, kunst en natuur, zijn echter gaandeweg gemarginaliseerd tot vrijetijdsfenomenen. En beide dienen ‘beschermd’ in respectievelijk reservaten en musea, die hun ongebreidelde krachten echter ook neutraliseren. De artificiële idylle van sokkels met elegante kunstwerken op het gras heeft in de kunstwereld al lang afgedaan maar blijft wel naleven in de publieke opinie. Christine Clinckx, Kris Van Dessel en Johan Pas nodigen voor de derde keer Antwerpse kunstenaars uit om een deel van Ekeren onveilig te maken. Met Van de Sokkel willen ze de arcadische site van Hof De Bist voor een weekeinde ter beschikking stellen van kunstenaars die gevoelig zijn voor de snijpunten van heden & verleden, cultuur & natuur, het particuliere & publieke, kunst & kitsch, chaos & controle die zich hier manifesteren. Hun acties, interventies en presentaties vormen de nodige leestekens voor een alternatieve lectuur van dit uitermate kunstmatige landschap. Met of zonder sokkel.

Johan Pas, maart 2014

Van en met: Nel Aerts, Pieter De Clercq, Peter De Cupere, Danny Devos, Mark Luyten, Pol Matthé, Wesley Meuris, Nadia Naveau, Els Nouwen, Annaïk Lou Pitteloud, Tinka Pittoors, Guy Rombouts, Boy-Erik Stappaerts en Leon Vranken, op uitnodiging van Christine Clinckx, Johan Pas en Kris Van Dessel.

Wie in België over performance art spreekt, kan niet om Danny Devos heen. Sinds 1979 bouwt de kunstenaar aan een extreem eigenzinnig oeuvre, waarin hij de grenzen aftast van body art, performance, installaties en industriële muziek. Hij heeft in zijn werk een bijzondere fascinatie voor geweld, misdaad en moord. Zo correspondeerde hij jarenlang met seriemoordenaars zoals Freddy Horion of de Amerikaan John Wayne Gacy. Bij een idyllisch park denkt Devos vooral aan het onverwachte dat achter elke struik loert. Niet toevallig baadde zijn recente solo-tentoonstelling Picnic at Hanssenspark (De Bond, Brugge) in eeuwig schimmig schemerdonker. Hij reconstrueerde hiervoor het park uit zijn jeugd op schaal 1/10. Her en der doken diverse installaties op. Ook in het park in Ekeren plaatst Devos een machine-sculptuur. Een elektrische motor drijft een zaag aan die langzaam een tak doorzaagt. Als de tak afbreekt, valt de machine op de grond. Een luguber en zelf-destructief vooruitzicht, dat als een zwaard van Damocles aanwezig is.

(Julie Rodeyns in cat. Van de Sokkel)