Force Mental gebundeld - een monument voor Club Moral

MAY THE FORCE BE WITH YOU!

In de Wintertuin van de Antwerpse Academie werd recent een nieuwe, quasi barokke grafzerk geplaatst: het Club Moral-monument. Van 17 tot 25 november liep er een tentoonstelling met als titel 'Club Moral rvstd'. En er verscheen een 636 pagina dikke facsimile bundeling van de 16 nummers van Force Mental, het blad van Club Moral dat tussen 1982 en 2005 verscheen. Het geeft een terugblik op een verdwenen periode uit de kunstwereld. Het Club Moral-monument ontstond oorspronkelijk naar aanleiding van de tentoonstelling 'Monopolis' in Witte de With in Rotterdam in 2005. Na wat omzwervingen vond het werk eindelijk een vaste stek in de Antwerpse Academie. Op een monumentale marmeren gedenkplaat staat een lange lijst van namen gegraveerd: die van alle kunstenaars, muzikanten, dichters, schrijvers, auteurs, groepen en individuen die tussen 1981 en 2005 in Club Moral of het tijdschrift Force Mental te gast waren.
Club Moral werd op 1 januari 1981 gesticht door kunstenaars Anne-Mie Van Kerckhoven en Danny Devos. In een fabriekspand in Borgerhout richtten zij van 1981 tot 1993 tal van activiteiten in. Met noiseconcerten, performances, eigenzinnige tentoonstellingen en, vanaf 1982, met het 'cultureel strijdschrift' Force Mental streek Club Moral het culturele establishment tegen de haren in. Lang voor het gemeengoed werd kondigde Club Moral het failliet van de softe jaren 70-idealen aan. Het collectief koos voor het radicale, het exces en de agressie. Club Moral was een heuse avant-garde beweging die haaks stond op het Belgisch kunstwereldje en er als het ware een alternatief op vormde. Muziek speelde daarbij altijd al een grote rol. Sinds 1981 behoren Danny Devos en Anne-Mie Van Kerckhoven ook tot de pioniers van de 'noise'-muziek in België. Zij brachten talloze cassettes uit die internationaal verspreid werden. Sinds geruime tijd maken ook Mauro Pawlowski en Aldo Struyf deel uit van de muziekgroep Club Moral.

FORCE

Misschien het belangrijkste monument voor Club Moral is de heruitgave in facsimile van alle nummers van Force Mental. Het is een kloek boekwerk van 636 pagina's op A4-formaat. In totaal verschenen er van het (inmiddels zo goed als onvindbare) tijdschrift 16 nummers. Het blad verscheen van 1982 tot 1988 eerst twee-, dan driemaandelijks en uiteindelijk onregelmatig. In 2005 verscheen - enkel op het internet - nog een allerlaatste nummer dat aansloot bij de eerdere reeks. Het is zeer verhelderend in het blad te bladeren en de idealen van toen te vergelijken met de praktijk van vandaag. Opvallend is het grote aantal kunstenaarspagina's in dit 'magazine dat zich bezig houdt met extremen' of 'met excessen op alle gebied'. Elk nummer van <H>ART heeft één kunstenaarspagina, Force Mental bestond voor het grootste deel uit kunstenaarspagina's. En het is een indrukwekkende lijst kunstenaars die ervoor zorgden: niet alleen Danny Devos en Anne-Mie Van Kerckhoven, maar ook Guillaume Bijl, Guy Bleus, het Belgian Institute for World Affairs van Jef Lambrecht, theaterregisseur Guy Cassiers, modeontwerpster Ann Demeulemeester, Jan Fabre, Kamagurka, Jacques Lizène, Bernd Lohaus, moordenaar Charles Manson, Ria Pacquée, Dirk Paesmans, Tom Puckey, Hugo Roelandt, Koen en Frank Theys, Ludwig Vandevelde, Marilou Van Lierop, danser Marc Vanrunxt, Jürgen Voordeckers e.v.a. In het 'nagekomen' internetnummer uit 2005 roeren zich ook enkele verwante zielen onder de jongere kunstenaars: zo Agency (Kobe Matthijs) en Dennis Tyfus.
De inhoud van het blad (er is een handige index achteraan) bevat ook een lange lijst van vaak vergeten of verdwenen binnen- en buitenlandse kunstenaars, groepjes en collectieven - sommige met exotische namen als 'Dr. Mangelware' of 'Zweiter Korps in Stahlpavillion'. De buitenlanders nemen de hoofdmoot van het tijdschrift in, want Force Mental en Club Moral wilden niet Belgisch zijn, maar resoluut internationaal. Met heel wat buitenlandse kunstenaars, o.m. het Sloveense muziekcollectief Laibach, waren er nauwe contacten. En werden er ook collectieve projecten opgezet zoals de internationale serie muziekcassettes rond de Enochian Keys (waarbij de naam van de duivel aanroepen werd).
Zelfs de advertenties in deze bundel zijn interessant en tonen hoe de tijden veranderd zijn. Naast lang verdwenen horecazaken vind je in Force Mental bijvoorbeeld een aankondiging dat Jan Fabre in januari '83 zijn voorstelling 'Het is theater zoals te verwachten en te voorzien was' niet in Avignon of het Louvre bracht, maar in 'het konijnenkot' van Fort VI in Wilrijk. De in de eerste nummers trouw adverterende galerie Zeno X had dezelfde galeriehouder en dezelfde locatie als vandaag. Maar wel een iets ander programma: op de uitnodiging voor een tentoonstelling uit 1982 getiteld 'Sculpture' van ene Mark Denil prijkt een foto van een verbouwde bakfiets met achterop een naakte vrouw.
Club Moral en Force Mental waren radicale uitingen van een in de kunstgeschiedenis uitzonderlijk feit: het moment waarop kunstenaars voor zichzelf spreken. Kunstenaars worden steevast de mond gesnoerd door opdringerige opdrachtgevers en collectioneurs, bezitterige galeriehouders en marchands, kwakende critici en theoretici, of inhalige museumdirecteurs en curatoren. Géén van die categorieën kreeg aandacht in Club Moral of Force Mental. De kunstenaar had het voor het zeggen in dit blad van, voor en door kunstenaars.

Marc HOLTHOF

'Force Mental rvstd 1982-2005' kost 30 euro en is verkrijgbaar via Club Moral: ddv@magic.be. Info: www.clubmoral.com

31.    EXTRA BOEKEN                                   23.12 2010 <H>ART